آشنایی با استان تهران

آشنایی با استان تهران

سفر > ایرانگردی:

استان تهران با وسعتی حدود 18814 کیلومتر مربع بین 34 تا 36.5 درجه عرض شمالی و 50 تا 53 درجه طول شرقی واقع شده است.

این استان از شمال به استان مازندران، از جنوب به استان قم، از جنوب غرب به استان مرکزی، از غرب به قزوین و از شرق به استان سمنان محدود است.

جمعیت این استان در سال 85 بیش از 13 میلیون نفر بوده که حدود 19 درصد جمعیت کل کشور را به خود اختصاص داده است.

استان تهران، از شهرهای تهران - کرج - شهریار - اسلامشهر - ری - پاکدشت - دماوند - شمیران - ساوجبلاغ - ورامین و فیروزکوه تشکیل شده است.

در جلسهٔ هیئت دولت در تاریخ ۱۲ بهمن سال ۱۳۸۸، لایحه تأسیس استان البرز تصویب و به مجلس شورای اسلامی فرستاده شد
و در ادامه با تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۱۳۸۹/۴/۷ شهرستان‌های کرج، ساوجبلاغ به مرکزیت هشتگرد و نظرآباد از استان تهران جدا شد.

ایرانتهران

تهران پایتخت ایران به عنوان پر جمعیت‌ترین شهر کشور، از نظر مساحت شهرنشینی نه تنها در ایران بلکه در دنیا جزو بزرگترین شهرها می‌با‌شد که از آن به عنوان ابر شهر یاد می‌کنند.

در لینک‌های زیر با کلیک روی هر یک از آنها، درباره وضعیت جغرافیایی، تاریخی، شهرنشینی و مراکز سیاحتی و زیارتی این شهر بزرگ، اطلاعات جامع و مفیدتری می‌توانید داشته باشید.

اسلامشهر

دارای دو بخش مرکزی و چهار دانگه و چهار دهستان است. اسلامشهر و چهار دانگه شهرهای این شهرستان هستند.

 مراکز دیدنی

  • تپه واوان

  • تپه چیچک لو

  • تپه مافین آباد

  • تپه باستانی‌سیاب

  • تپه میمنت

  • تپه سالور

پاکدشت

بدلیل اینکه شهر پاکدشت‌ متشکل‌ از چند واحد روستایی‌ است‌، مطالعه‌ تاریخچه‌ آن‌ مغایر با سایر شهرها می‌باشد. چرا که‌ این‌ شهر بافت‌ واحدی‌ نداشته‌. بدین‌ منظور بررسی‌ و پژوهش‌ این‌ مبحث‌ یعنی‌ تاریخچه‌ تحول‌ آبادی هایی‌ را بصورت‌ تجریدی‌ مورد بررسی‌ قرار می‌دهیم‌. 

در گذشته‌ ورامین‌ را به‌ علت‌ زندگی‌ قبیله‌ به‌ چهار قسمت‌ تحت عنوان های‌ بهنام‌ عرب‌، بهنام‌ پازوکی‌، بهنام‌ وسط‌، بهنام‌ سوخته ‌تقسیم‌ می‌کردند. به‌ نظر می‌رسد از آنجائیکه‌ طایفه‌ پازوکی‌ ها در بخش‌ شمالی‌ دشت‌ ورامین‌ استقرار داشته‌ اند این‌ منطقه‌ تحت‌ عنوان‌ بهنام‌ پازوکی‌ نام‌ گرفته‌ بوده.‌

بدین‌ منظور می‌توانیم‌ نتیجه‌ بگیریم‌ قدیمی‌ترین‌ اقوام‌ این‌ ناحیه‌ طایفه‌ پازوکی‌ها می‌باشند که‌ در سطح‌ روستاهای‌ این‌ منطقه‌ سکونت‌ یافته‌ اند. بنابر این‌ قسمت های‌ شمال‌ دشت‌ ورامین‌ که‌ بهنام‌ پازوکی‌ مشهور است‌ در برگیرنده‌ شهر کنونی‌ پاکدشت‌ می‌باشد.

اسناد و مدارک‌ معتبری‌ که‌ بتوان‌ با استناد به  آنها مقایسه‌ای‌ از نظر قدمت‌ آبادی ها انجام‌ داد ،وجود ندارد. اما از شواهد پراکنده‌ و داستان‌های‌ محلی‌ که‌ سینه‌ به‌ سینه‌ نقل‌ شده‌ می‌توان‌ دریافت‌. آبادیهایی‌ پاکدشت‌ قوهه‌، خاتون‌ آباد سابقه‌ طولانی‌ تر از مامازن‌ داشته‌ اند ولی‌ آنچه‌ که‌ مسلم‌ است‌ آبادی‌های‌ فوق‌ از یک‌ پیشینه‌ تاریخی‌ بسیار اصیلی‌ برخوردار بوده‌اند.

استقرار این‌ آبادی‌ها در پهنه‌ مخروطه‌ افکنه‌ جاجرود و در نتیجه‌ وجود اراضی‌ مرغوب‌ و آب‌ کافی‌ موجب‌  آبادانی‌ این‌ منطقه‌ بیش‌ از پیش‌ شده‌ بود برهمین‌ اساس‌ در دوره‌ قاجار (ناصرالدین‌ شاه‌) آبادی‌های پاکدشت‌ (پلشت‌) قوهه‌ و مامازن‌ به‌ تصرف‌ عزیزخان‌ که‌ از خواجگان‌ دربار بود در آمد به‌ همین‌ خاطر این‌ آبادی‌ها بنام‌ ممالک‌ عزیز خانی‌ مشهور شدند، که‌ عوایدکلیه‌ محصولات‌ کشاورزی‌ این‌ روستاها برای‌ ایشان‌ بود. اما در پی‌ مرگ‌ او تمامی‌ روستاهای‌ فوق‌ توسط‌ خواهرش‌ به‌ دربار رضا خانی‌ واگذار شد.

در دوره سلطنت رضا خان زمین‌های مزروعی این روستاها عموما به درباریان و یا‌ خانها اجازه داده می‌شد بدینسان در طی حکومت رضاخان وضعیت ادامه داشت تا اینکه در سال 1323 این املاک توسط محمدرضا پهلوی به هنرستان دخترانه و پرورشگاه یتیمان شاهپور انتقال یافت و درآمدهای حاصله صرف این هنرستان می‌شد. بالاخره بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با تاسیس اداره اوقاف در این منطقه نظارت این املاک به عهده اوقاف گذاشته شد.

یخچال پیرداغلان  

مراکز دیدنی

ورامین

شهرستان ورامین در40 کیلومتری جنوب شرقی ورامین ودر حاشیه شمال غربی کویر مرکزی در 35. 5 درجه عرض جغرافیائی و51. 40 درجه طول جغرافیائی شرقی واقع شده است و ارتفاع آن از سطح دریا در حدود 1000 متر است.

برابر تقسیم بندی اقلیمی، ورامین سرزمینی خشک و نیمه بیابانی است تغییرات روز و شب و درجه حرارت آن بالا است مقدار تبخیر سالیانه به مراتب بیشتر از بارندگی ونزولات آسمانی است ودر زمینه محصولات مختلف کشاورزی وفرش و دامداری در زمره برترین های ایران است.

تاریخچه شهر ورامین

تمدن دشت ورامین را باید با تمدن سیالک کاشان و با شهر سوخته سیستان سنجیدوحرکت وزندگی اجتماعی آن را باید در بند بند افسانه ها جست. هنری والسن ری باستان را با قسمتی از خرابه‌های آن با دشت ورامین قابل تطبیق می‌داند. و در کتاب ومرات البلدان، وارنا با قلعه ایرج منطبق شده است در کتاب وندیداد فصل سیر و مهاجرت گروهی از ایرانیان آریایی که پیرامون ری ساکن شده اند نام راکا و وارنا را می آورد که شباهتی با ری و ورامین دارد.

دکتر فریدون جنیدی که از پژوهشگران معاصر کشور محسوب می‌شود در کتاب سیر و مهاجرت آریائی‌ها درباره وارنا (ورامین) بحث گسترده ای دارد. وجود روستاهای پیرامون ورامین با نامهایی مثل دهوین ده ماسین و قلعه سین تاریخ تمدن ورامین را تا دورترین سده‌های بیش از تاریخ مدون کشورمان می‌برد.

 

وجود قلعه هایی مثل نارین قلعه، قلعه ایرج وعمر تاریخ این شهر را تاقبل از اسلام می‌برد به استناد وندیداد ورامین چهار دهمین کشوری است که اهورا مزدا آفریده است.  قلعه ایرج براین ادعا گواه است. بسیاری از پژوهشگران رغه رگا و ورنه را که در اوستا آمده با ری و ورامین منطبق دانسته اند.

برج علاء الدوله

مراکز دیدنی

  • برج علاء الدوله

  • آب‌انبار علی‌آباد

  • آب‌انبار حصارگلی

  • یخچال‌حصار کوچک

  • یخچال‌علی‌آباد

  • آب‌انبار دیر گچین

  • قلعه ایرج

  • تپه شغالی

  • پل‌باقرآباد

  • پل فیلستان

  • کاروانسرای دیرگچین

  • غاردق کشکولی یا زندان افغان

اماکن مذهبی

  • شاه حسین

  • امامزاده یحیی

  • کوکب الدین

  • امامزاده جعفر

  • امامزاده زین‌العابدین

  • امامزاده عبدالله

دماوند

در کتیبه شاپور و کتیبه پایکولی از زمان نرسی (293 - 302 م) از ساتراپ های دماوند نام برده شده است. چند دهه قبل نزدیک شهر دماوند دو ظرف سفالین قرمز رنگ بدون پایه به طور اتفاقی به دست آمد، قسمتی از ظرف به شکل سر گوزن بود و نیز در همین مکان دو سکه از فرهاد دوم ( 138 پ.م ) و مهرداد دوم ( 88 - 123 پ.م ) اشکانی کشف شد.

همچنین روی یک مهر ساسانی که در دماوند کشف شد، نام دمباوند حک شده است.این مهر اکنون در موزه کلکته نگه داری می شود. درمتون اسلامی نیز نام این محل به صورت دنباوند آمده است. شاهنامه فردوسی را می توان در شمار اسناد قدیمی که از دماوند نام برده است، به شمار آورد.

فردوسی بارها از این شهر  در شاهنامه نام برده و کوه دماوند را آشیانه سیمرغ، آموزنده زال پدر رستم دانسته است. دماوند در سال 30 ه.ق در زمان خلافت عثمان به دست مسلمانان فتح شد.

این شهرستان دارای دو بخش مرکزی و رودهن و 5 دهستان و همچنین شهرهای دماوند، رودهن، کیلان و آب سرد است. شهرستان دماوند کوهستانی است و در بخش جنوبی آن ناهمواری‌ها، کمتر از بخش شمالی شهرستان است.

قله دماوند

مراکز مذهبی و دیدنی

  • امامزاده سلطان مطهر

  • امامزاده عبدالله

  • بقعه سید گته‌میر

  • مقبره شیخ شبلی

  • مسجدجامع دماوند

  • مسجد جمعه سلجوقی

  • برج شبلی

  • دژ گل خندان

  • پل جاجرود

جاذبه های طبیعی

  • چشمه تیزآب

  • چشمه قلعه دختر

  • چشمه آب‌علی‌ هراز

  • چشمه البرز- آب علی

  • آبشار لار

  • آبشار شکر آب

  • غار رود افشان

  • غاز گل زرد

  • منطقه حفاظت شده لار

  • دریاچه تارو ممج

  • دریاچه سد لتیان

رباط کریم

این شهرستان دارای دو بخش مرکزی و گلستان و پنج دهستان و نقاط شهری آن رباط کریم، نسیم شهر و گلستان است. کاروانسرای فتحعلی شاهی رباط‌کریم که در مسیر جاده تهران- ساوه قرار گرفته یکی از جاذبه‌های دیدنی این شهر محسوب می‌شود که به سبک دو ایوانی است. ورودی کاروانسرا از ایوان غربی است. ایوان شرقی به عنوان شاه‌نشین کاربرد داشت.

این کاروانسرا دارای یک حیاط مرکزی با اتاق‌هایی ایوان‌دار است که دور تا دور این حیاط احداث شده‌اند. در پشت اتاق‌ها سالن‌های طولانی به عنوان بارانداز تعبیه شده که دسترسی به آنها از طریق ورودی‌هایی که چهار کنج حیاط قرار دارد، میسر است مصالح به کار رفته در این بنا سنگ، آجر، ملات گل و گچ است و تنها تزئینات کاروانسرا آجرکاری است کاروانسرای رباط‌کریم دارای دو کتیبه است که روی یکی از آنها تاریخ 1240 هـ‌.ق و بانی بنا به نام آقا کمال حک شده است.

ری

شهرستان ری از شمال به تهران و اسلامشهر، از شرق به ورامین و پاکدشت، از غرب به استان مرکزی و رباط کریم و از جنوب به استان قم محدود می گردد. و شهر کهن ری که اکنون بازمانده های اندکی از انبوه آثار تاریخی آن در میان ساخت و ساز های پنهان و مهجور مانده، امروزه به عنوان یکی از مناطق 22 گانه شهری در جنوب شرقی تهران قرار دارد.

این جزء کوچک و مهجور جنوبی پایتخت، آن ری کهنی نیست که در تاریخ می شناسیم چرا که ری کهن علیرغم تغییر ماهیت خود در میان انبوه ساخت و سازهای امروزی از نظر قدمت همزمان با بابل و نینوا و از نظر اهمیت از شهرهای بزرگ دوران ماد، هخامنشی و اشکانی بشمار می‌رود و از نظر عظمت در سده های نخستین اسلام، از مهمترین بلاد بشمار می‌آمده و در دوره های مختلف تاریخی پایتخت ایران عزیز بوده است.

تاریخ دقیقی از احداث این شهر در دست نیست، اما آنچه مسلم است و حفاری های علمی و یافته‌های باستانشناسی آنرا تایید می‌نماید، وجود آثاری منجمله ظروف سفالی از هزاره چهارم پیش از میلاد در این منطقه است که اولین بار طی سالهای 1935 تا 1938 میلادی توسط هیات باستانشناسی آمریکایی به سرپرستی دکتر اریک اشمیت یافت شدند.

در شمال شهر ری و از میان صخره ای طبیعی، چشمه ای می‌جوشد که باید آنرا از عوامل مهم شکل گیری تمدن 6000 ساله این منطقه دانست. این چشمه که بنام چشمه علی  معروف است، شاهد و ناظر بر بسیاری از حوادث و راز و رمزها بوده است. در کنار این چشمه تاریخی، شاهد محوطه ای تاریخی و باستانی هستیم و چنانکه یاد شد واجد آثاری از هزاره چهارم پیش از میلاد است و به گفته دکتر اشمیت، تمدن چشمه علی  با لایه اول تپه حصار دامغان قابل مقایسه می باشد.

آستانه حضرت عبدالعظیم (ع)

مراکز  مذهبی

  • آستانه حضرت عبدالعظیم (ع)

  • بقعه بی‌بی شهربانو

  • بقعه جوانمرد قصاب

  • ابن بابویه

  • امامزاده هادی

  • بقعه بی بی زبیده

  • بقعه ابوالحسن

  • بقعه شیخ صدوق

  • بقعه عباس‌وابراهیم

  • بقعه عین و غین

  • بقعه عقیل‌وهادی

  • کلیسای تادیوس بارتوقیموس مقدس

برج طغرل

جاذبه های دیدنی

  • برج نقارخانه

  • برج طغرل

  • زندان هارون

  • قلعه تبرک

  • قلعه گبری

  • دژ رشکان

  • تپه چشمه علی

  • تپه میل

  • قره تپه

  • بقایای شهر سلجوقی

  • تپه گبری

  • کاروانسرای عین‌الرشید

  • کاروانسرای قصر بهرام

  • استودان گبرها

  • چشمه‌علی

  • چشمه شور

شمیران

شمیران به معنای محل سرد است و به ناحیه کوهستانی شمال تهران نیز می‌گویند. در گذشته شمیران بخشی از ناحیه قصران بزرگ بوده است. قصران معرب کوهساران است و تمام دامنه های رشته کوه‌های البرز تا جنوب شهر ری را قصران می‌نامی‌دند.

امروزه بخشی از شمیران در تقسیم بندی های تهران بزرگ جزو منطقه یک شهرداری تهران بشمار می‌رود. شمیران قدمتی هزار ساله دارد و از نظر تاریخی با ری باستان در جنوب تهران پیوند دارد.

سقاخانه حضرت ابوالفضل

مراکز دیدنی

جاذبه‌های طبیعی

  • توچال

  • پناهگاه پلنگ‌چال

  • پناهگاه شیرپلا

  • آبشار دوقلو

  • آبشاراسون

  • آبشار پسنگ

  • آبشار سوتک

  • آبشار منظریه

  • دریاچه سد لتیان

اماکن مذهبی

  • امامزاده صالح

  • امامزاده قاسم

  • بقعه سلطان

  • امامزاده ابوطالب

  • امامزاده اسماعیل زکریا

  • امامزاده سید محمد ولی

  • امامزاده عزیز

  • امامزاده علی اکبر

  • امامزاده مطیب

  • امامزاده معصوم صالح

  • مسجدامام حسن عسگری  

  • تکیه نیاوران

  • گورستان ظهیرالدوله

  • گورستان قیطریه

  • گورستان زردشتیان

شهریار

این شهرستان دارای دو بخش و یازده دهستان‌است که یازده دهستان آن عبارتند از اسماعیل آباد، امامزاده ابوطالب، منجیل آباد، اخترآباد، بی بی سکینه، جوقین، رزکان، فردوس، قائم آباد، ملارد و مویز.  نواحی شهری آن شامل شهریار، شهر قدس، ملارد، شاهد شهر، صبا شهر، صفا دشت، فردوسیه و وحیدیه است. 

شهرستان شهریار  با توجه به تنوع و کثرت آثار تاریخی فرهنگی در بین شهرستان های استان تهران از جایگاه مخصوص برخوردار است و آثار و تپه های فراوانی مربوط به هزاره های قبل را در خود جای داده است. 

مراکز دیدنی

  • قلم غوزآباد

  • تپه جوقین

  • تپه مزلوت

  • تپه پا کلی

  • پل بادامک

  • کاروانسرای سنگی

  • تخت رستم

  • تخت کیکاووس

  • امامزاده‌ ام‌کبری و ام‌صغری

  • بقعه شاهزاده سلمان

  • امامزاده بی بی سکینه

  • لوط پیامبر

فیروزکوه

این شهرستان در شرق استان قرار گرفته و دارای دو بخش مرکزی و ارجمند، پنج دهستان و تنها نقطه شهری آن فیروز کوه است، تمام مناطق این شهرستان کوهستانی است و ساکنانش‌از طریق کشاورزی و دامداری امرار معاش می کنند. این شهرستان دارای دریاچه‌ها و مناظر طبیعی بسیار زیبایی است که در راس همه آنها قله زیبای دماوند جای دارد.

نقش برجسته ناصرالدین شاه

مراکز دیدنی

  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا